3D in je vingertoppen
Vaak vertellen we het verhaal hoe Tijdlab in 2015 begon met het maken van Hologramvitrines. Vanuit de studie Archeologie in Deventer vonden wij in onze jeugdige arrogantie dat de presentatiewijze van Nederlandse archeologie wel naar de 21ste eeuw getild mocht worden. Dat wij van plexiglas, heel veel duct tape, montagekit en van oude meubels en een tv uit een van onze studentenhuizen een demomodel hebben gemaakt en daarmee naar het Rijksmuseum van Oudheden gingen om het zo op de markt te brengen blijft een mooie anekdote. Echter was het pas in 2017, voor de internationale Hanzedagen in Kampen, dat we echt mochten laten zien wat een Hologramvitrine inhield.
De hologramvitrines zijn een succes bij kinderen en door het gebruik van 3D-modellen een goede manier om grote, kleine of kwetsbare objecten te presenteren. Iets wat nog nooit met deze vitrines is gedaan is om het voor de gebruiker mogelijk te maken om zelf modellen te manipuleren. Dus geen animatie van een 3D-model, maar een live feed van het 3D-model waarin jij bepaalt welke hoek je wilt zien en hoe ver je in- of uit wilt zoomen.
Na een leuke ontmoeting met het team van het Vrijheidsmuseum in Groesbeek was dit precies de wens voor in het infocentrum WO2 in Nijmegen (tevens onderdeel van het Vrijheidsmuseum). Genoeg reden voor ons om onze Pipi Langkous sokken op te trekken en onder de norm ‘ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan’ aan de slag te gaan en uit te pluizen hoe we dit moesten realiseren.
3D-scans
Archeologie is verhalen vertellen. Dat zal ook zo blijven. Een 3D-model van een object kan hier een belangrijke visuele rol bijspelen. Een foto zegt meer dan duizend woorden, een 3D-model zegt meer dan honderd foto’s en honderd foto’s is ongeveer het aantal wat we nodig hebben om van een object d.m.v. fotogrammetrie een 3D-model te maken. Voor de modellen die in de hologramvitrine van het infocentrum moesten komen mochten we de prachtige route naar het Vrijheidsmuseum in Groesbeek afrijden om daar een tal van unieke, soms zwaar beladen, voorwerpen te fotograferen. De foto’s zijn gemaakt en uitgewerkt door Brandon, een van onze getalenteerde 3D-artists. Hij heeft ervoor gezorgd dat deze voorwerpen voor altijd digitaal bewaard blijven. Enkele voorbeelden vind je hier:
https://sketchfab.com/3d-models/jodenster-4042f173fbf34ac9843532a5c5c98352
https://sketchfab.com/3d-models/reclamebord-5c7babf739ed4c56b44c6c805adc7bc8
Hoe doede ge da hoe doede ge da hoe hedde ge da gedaan?
We begonnen dit project met meerdere uitdagingen. Door Corona leek het ons niet handig om hardware uit China te bestellen. De variërende levertijden waren te onzeker om op te bouwen. Ook de rekenkracht van de mini-computer in de oude vitrine zou niet volstaan. Een sterke computer heeft meer rekenkracht en meer grafische capaciteiten. Waar het op neer komt: hoe beter de computer, hoe soepeler je ervaring en hoe beter het er uit zal zien. We hadden dus meer ruimte in de kast nog voor een grotere computer en een lokale leverancier die de vitrine zou kunnen bouwen. Zo kwamen we in contact met SDB Vitrinebouw. SDB Vitrinebouw is al meer dan zestig jaar marktleider in vitrines en maatwerk vitrines voor winkels en musea. Ze staan open voor nieuwe experimenten en het mooiste is dat al hun vitrines gewoon in Rosmalen (in Brabant) gemaakt worden.
De 3D-module zelf is gemaakt door onze collega Tomas. Hij heeft in Unreal Engine (een veelgebruikte game engine, een ‘engine’ is de softwarematige basis van een computerprogramma) een stuk geprogrammeerd dat bestaat uit een keuzemenu en een 3D-viewer. In het menu staan meerdere modellen om te kiezen. Wanneer een model gekozen is krijg je hem in de 3D-viewer te zien waarin je door middel van muisinteractie de camera die op het 3D-model gericht staat, om het model heen kunt draaien. Dit wekt de illusie op dat het model ronddraait.
Een van de voorwaarden van Tijdlab is dat de producten die we afleveren zo makkelijk mogelijk te gebruiken zijn. Hiervoor heeft Daan een aantal scripts geschreven zodat de computer zichzelf veilig afsluit en opstart zodra de computer stroom krijgt.
Er zitten wezenlijk twee schermen op de computer aangesloten. Een scherm zijn de vier schermen in de vitrine, hiervoor gebruiken we een HDMI-splitter om één output over vier schermen te verdelen. De andere gaat naar het touchscreen, hierop wordt het Unreal programma aangestuurd en wordt bepaald wat er op de vier schermen in de vitrine te zien is. Om het touchscreen een veilige omgeving te maken heeft Daan verschillende commando’s in het besturingssysteem geschreven zodat het programma niet afgesloten kan worden.
Een bijzondere toevoeging aan deze vitrine is dat er nog één extra extern scherm naast de vitrine hangt waarop beelden en informatie over het geselecteerde object te zien zijn. Dit wordt doormiddel van UDP commando’s (User Datagram Protocol, een draadloos protocol voor eenrichtingscommunicatie) over het lokale netwerk verstuurd zodra je op de touchscreen een object aanklikt.
In totaal worden er vanaf de computer maar liefst zes schermen aangestuurd die synchroon aan elkaar te werk gaan.
Een mooi resultaat
In de hologramvitrine worden historische objecten tot leven gebracht door middel van 3D-beelden, die bezoekers zelf kunnen bedienen. Hierdoor is het voor bezoekers mogelijk om de getoonde voorwerpen van heel dichtbij en van alle kanten te bekijken, zonder dat de objecten zelf fysiek in de ruimte aanwezig zijn. Bezoekers komen zo oog in oog te staan met een aantal topstukken uit diverse WO2-instellingen uit Nijmegen en regio Arnhem. Hierbij kan gedacht worden aan de SS-helm van generaal-majoor Heinz Harmel. Tijdens de oorlog raakte de majoor gewond aan zijn oor. In het 3D-model is duidelijk te zien dat aan de rechterzijde in de onderrand een gat zit, ten gevolge van een scherf- of kogelinslag. Maar ook een Jodenster of een gesmolten wijnglas uit de etalage van de V&D dat door de enorme hitte van het bombardement van 22 februari 1944 is gesmolten.
Zo ver wij weten is dit de eerste keer dat een dergelijke uitgebreide uitbouw succesvol is toegepast op een hologramvitrine. We zijn trots op het resultaat en een bezoek aan het Infocentrum is dan ook zeker de moeite waard. Het Infocentrum WO2 is in 2019 opgericht en is een modern educatief, toeristisch en historisch informatiepunt dat bezoekers laat meemaken hoe de geschiedenis levend wordt gehouden op diverse historische in de omgeving.