Augmented Reality op een bord.
Augmented Reality op een bord
In de nacht van 4 op 5 februari 1799 werd de buurtschap Leuven getroffen door een overstroming als gevolg van een dijkdoorbraak. De rivier nam veel grond mee en spoelde over de huizen heen, waardoor veel huizen in het water kwamen te staan. Na de ramp moest er een nieuwe dijk komen, maar deze werd ‘achter’ het dorp gelegd, waardoor de meeste boerderijen in het dorp buiten de dijk kwamen te liggen. Veel bewoners keerden daarom nooit terug naar hun oude woning. Wie nu vanaf de Leuvensedijk naar het gebied kijkt waar de buurtschap ooit lag, ziet een grote groene vlakte met grazend vee. Dat hier ooit 96 mensen hebben gewoond is bijna niet voor te stellen…
Deze 18e-eeuwse ramp leverde Tijdlab een mooi project op. Met als één van de resultaten een nieuw informatiebord met doorkijkpaneel op de Leuvensedijk in Groessen. Een mooi voorbeeld van Augmented Reality (AR) waarvoor geen telefoon of tablet nodig is! Wie door het doorkijkpaneel kijkt ziet de boerderijen van de voormalige buurtschap weer in het landschap liggen.
Al sinds de aanleg van de dijk in de 12e eeuw is de zelfvoorzienend buurtschap Leuven (ook wel geschreven als Leuffen) in strijd met het water. De 96 inwoners verbouwden hun eigen groente, en hadden weilanden waar hun vee kon grazen. Het dorpje bestond uit twee straten, met daaraan 19 boerderijen gebouwd uit steen, hout, klei- en vlechtwerk.
De oude dijk die de buurtschap beschermt tegen het water van de Oude Rijn breekt in totaal drie keer door (1753, 1757 en 1799). Door de stromende watermassa spoelde steeds een diep stroomgat uit in de ondergrond, een zogenaamde waai. Alle grond uit de waai spoelde de buurtschap in, waardoor veel huizen in het water kwamen te staan. In 1799, wanneer de dijk over een lengte van ongeveer 200 meter doorbreekt, komt het overgrote deel van de buurtschap onder water te staan. Slechts 4 van de 19 boerderijen blijven gespaard.
Na elke doorbraak moest de dijk worden hersteld of verlegd. Na de dijkdoorbraak in 1799 werd de dijk achter de nieuw ontstaande waai gelegd, waardoor de meeste boerderijen van Leuven buiten de dijk kwamen te liggen. Veel bewoners keerden daarom nooit meer terug naar hun oude woning. De boerderijen werden voor een groot deel afgebroken en alle materialen die men kon gebruiken voor de bouw van een nieuwe woning, zoals stenen en kozijnen, werden meegenomen. De buurtschap is dus in feite niet verdronken, maar is na de laatste dijkdoorbraak verlaten.
Voorafgaand aan het onderzoek in het veld, heeft onze collega Konan het bureauonderzoek opgesteld, om de exacte locatie van de 15 verdwenen huizen na de dijkdoorbraak in 1799 te kunnen bepalen. Door historisch kaartmateriaal, waar de huizen en de straten op ingetekend stonden, over de huidige kaart van het gebied te leggen kon hij bepalen waar de huizen ooit gestaan moeten hebben.
In het najaar van 2020 was het dan eindelijk zo ver. Samen met het archeologisch onderzoeksbureau ArcheoPro gingen we het veld in met een grondradar om de verdwenen boerderijen van de voormalig buurtschap terug te vinden. Dit soort onderzoek, waarbij archeologen niet hoeven te graven en waarmee de bodem in kaart kan worden gebracht, noemen we geofysisch bodemonderzoek. Met een elektromagnetische weerstandsmeters zijn vele metingen gedaan over een gebied van ca. 6 hectare.
Geofysisch bodemonderzoek met een grondradar levert veelal kleurrijke kaarten op. Deze kaarten geven de verschillen in de gemeten weerstand weer en kunnen daarmee inzicht geven in wat er nog onder de oppervlakte verborgen ligt. Een hoge weerstand (rood op de kaart) kan bijvoorbeeld duiden op een massieve stenen muur in de bodem, terwijl een lage weerstand (blauw op de kaart) bijvoorbeeld een aanwijzing kan zijn voor een oude gracht waarin zich veel organische materialen (zoals plantenresten) bevonden.
Sporen van de verdronken buurtschap zijn door het geofysisch onderzoek nog herkenbaar. Zo konden de straten die door de buurtschap hebben gelopen worden geïdentificeerd. Mogelijk waren deze verhard met zand of grind, waardoor de gemeten weerstand hoger was. Naast deze weg zijn ook mogelijke aanwijzingen gevonden gebouwen, en deze komen grotendeels overeen met de gebouwen die op het historisch kaartmateriaal zijn ingetekend. Daarnaast heeft het onderzoek naar voren gebracht dat er waarschijnlijk meer gebouwen in de buurtschap hebben gestaan dan eerst gedacht werd!
Het geofysisch onderzoek kreeg veel aandacht van de (lokale) pers. Onze collega Rob mocht er meer over vertellen, onder andere in een korte vlog en in een online lezing over de resultaten van het onderzoek.
Reconstructie en informatiebord
Ondertussen ging onze collega Brandon aan de slag met het maken van een reconstructie van de verdwenen buurtschap. Op basis van tekstuele bronnen over hoe de boerderijen eruit moeten hebben gezien, reconstrueerde hij de boerderijen in 3D en plaatste deze op de locatie waar het geofysisch onderzoek heeft aangetoond dat ze ooit stonden. Zo kon de verdronken buurtschap weer zichtbaar worden gemaakt op de computer, maar in het landschap zelf bleek de buurtschap nog onzichtbaar.
Daarop kwam het idee om op de Leuvensedijk, die uitkijkt over het voormalig terrein van de buurtschap, een (nieuw) informatiebord met een doorkijkpaneel te plaatsen. De reconstructie die Brandon maakte werd in het doorkijkpaneel geplaatst. Wanneer men door het paneel naar het gebied kijkt, ziet men de boerderijen weer in het landschap liggen. Natuurlijk kon een informatiepaneel over de geschiedenis van het Leuven en het uitgevoerde archeologisch onderzoek niet ontbreken. Onze eigen Daan ontwierp dit informatiepaneel dat bij het doorkijkpaneel hoort. De ontwerpen gingen naar Buro Kloeg, die het complete bord in productie stelde.
Op een winderige donderdag in begin februari was het dan eindelijk zo ver! Het bord met doorkijk- en informatiepaneel was klaar en kon op de dijk worden geplaatst. Onze collega’s Daan en Merel hadden het geluk bij dit moment aanwezig te mogen zijn. Het ingraven van het bord werd gedaan door de mannen van Buro Kloeg. Ook de verantwoordelijk ambtenaar voor dit project, Mirjam Bottenheft, kwam langs om bij de plaatsing van het bord aanwezig te zijn. Zelfs wethouder Gemma Tiedink van de gemeente Duiven kwam op een later moment langs om het nieuwe bord te bekijken. Ook zij vond de toevoeging van het doorkijkpaneel zeer geslaagd.
Van het bureauonderzoek tot aan het ontwerpen en plaatsen van het nieuwe informatiebord, bij dit project is Tijdlab vanaf het begin betrokken geweest. Een project over een langere periode, met een prachtig eindresultaat waarmee de verdronken buurtschap weer boven water is gehaald!
Nieuwsbrief 02-2022
Tijdlab nieuwsbrief
02-2022
Via de nieuwsbrief willen we als Tijdlab graag meer aandacht besteden aan het informeren van onze relaties omtrent de stand van zaken binnen ons bedrijf. In onze nieuwsbrieven geven we toelichting op digitale toepassingen, zetten we projecten in de spotlight en praten we jullie bij over bijv. lopende subsidies.
Heb je een project voor ogen waarmee je op een mooie, spannende, interessante, en/of leerzame manier een verhaal wilt vertellen aan het publiek en hen mee wilt nemen op een reis door de tijd? Wij denken graag met je mee!
Info@tijdlab.nl | 0570-244 068
Stagiair
Deze maand verwelkomen we Carmen de Heus bij Tijdlab! Het aankomende halfjaar zal ze zich focussen op verschillende werkzaamheden in de richting mediavormgeving. Dus als jullie extra mooie visuals langs zien komen is dat aan Carmen te danken!
RvC rapport
Op 10 februari 2022 publiceerde de Raad voor Cultuur het rapport “Archeologie bij de tijd”. Het rapport is een reflectie op het huidig archeologisch bestel met een hierop een uitgebreid advies. Niet alleen wordt hierbij gekeken naar opgraven en bijbehorende aspecten, maar ook naar de stand van de publieksarcheologie. Zo stelt de raad: “Publieksvoorlichting en participatie ziet de raad als een fundament van het archeologiebestel. Dit moet een standaard onderdeel worden van elk archeologisch onderzoek. Zo wordt de maatschappelijke en publieke kant van de archeologie benadrukt.”
Ook betreft innovatie in de archeologie adviseert de raad meer tijd en middelen beschikbaar te maken. Adviezen die wij als Tijdlab enkel toe juichen. Benieuwd wat Tijdlab standaard kan bieden aan publieksvoorlichting en participatie of heb je interesse in een innovatietraject, neem dan gerust contact op en we helpen je graag verder.
Het volledige rapport is te vinden op de website van de Raad voor cultuur.
Blijf ook onze nieuwsbrieven volgen, in de nieuwsbrief van maart zullen twee hand-outs verschijnen met betrekking tot bovengenoemde thema’s.
Een plastic goudschat
In mei 2019 vonden hobby-archeologen met hun metaaldetector in natuurgebied Springendal bij Hezingen (gemeente Tubbergen, Twente) een grote hoeveelheid gouden en zilveren munten en sieraden. Nader onderzoek en opgraving ter plaatse leidden tot de ontdekking van een offerplaats.
Een dergelijke schat is zowel als object zelf als informatiebron van onschatbare waarde. Daarom werd Tijdlab in het diepste geheim door Het Oversticht ingeschakeld om de munten te digitaliseren. In een verborgen kamer boven in het Provinciaal Archeologisch Depot hebben Brandon en Lars de muntjes stuk voor stuk vastgelegd. Door beide zijdes van de munten met meerdere belichtingen te fotograferen konden ze door middel van fotogrammetrie uitstekend het reliëf van de zijdes in de 3D-modellen vastleggen.
Na de uitwerking van de foto’s zijn de 3D-modellen geprint door Marthijn Westrup van 3DPW. Het doeleinde van deze prints zal voornamelijk educatieve doeleinden betreffen. De bijzonder goudschat zal tot 30 oktober te zien zijn in het Rijksmuseum Twenthe in Enschede. Daarna gaan ze door naar het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Meer info is te vinden in het nieuwsbericht van de RCE.
Augmented Reality op een bord
In de nacht van 4 op 5 februari 1799 werd de buurtschap Leuven getroffen door een overstroming als gevolg van een dijkdoorbraak. De rivier nam veel grond mee en spoelde over de huizen heen, waardoor veel huizen in het water kwamen te staan. Na de ramp moest er een nieuwe dijk komen, maar deze werd ‘achter’ het dorp gelegd, waardoor de meeste boerderijen in het dorp buiten de dijk kwamen te liggen. Veel bewoners keerden daarom nooit terug naar hun oude woning. Wie nu vanaf de Leuvensedijk naar het gebied kijkt waar de buurtschap ooit lag, ziet een grote groene vlakte met grazend vee. Dat hier ooit 96 mensen hebben gewoond is bijna niet voor te stellen…
Deze 18e-eeuwse ramp leverde Tijdlab een mooi project op. Met als één van de resultaten een nieuw informatiebord met doorkijkpaneel op de Leuvensedijk in Groessen. Een mooi voorbeeld van Augmented Reality (AR) waarvoor geen telefoon of tablet nodig is! Wie door het doorkijkpaneel kijkt ziet de boerderijen van de voormalige buurtschap weer in het landschap liggen.
Meld je aan Blijf up to date!
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van nieuws, projecten en ontwikkelingen van uw Tijdlab en digitale presentaties in de (cultureel) erfgoed sector. Vul het formulier in en stuur ons een bericht als je wilt op of aanmerkingen op de nieuwsbrief hebt.